Kinderen van Mavungu, raak geschoten! een recensie
‘Hartverwarmend’ en ‘aandoenlijk’ waren de twee eerste woorden die uit mijn hoofd schoten toen de film afgelopen was en de credits over het scherm rolden bij het Nationaal Archief. De hele zaal applaudisseerde nadat de regisseur Mirjam Marks ‘Kinderen van Mavungu’ op het stopknopje indrukte en Vinije Haabo via livestreaming vragen van het publiek antwoordde. Een selecte groep was uitgenodigd, voornamelijk studenten geschiedenis, filmmakers en mensen als ik van het kunstonderwijs. Ik voelde mij geroepen om mijn waardering en complimenten te doen aan Mirjam Marks en Vinije Haabo, omdat de film mij werkelijk geraakt had, dus stond ik op tijdens het applaus.
Drie tieners van de basisschool in Mavungu een dorp in Pikin Slee zijn een heel jaar gefilmd door Marks en haar team: Yoseva, Maticha en Kenny. De regisseuse vertelde dat het wat langer had geduurd dan gepland was, omdat de COVID-pandemie ertussen kwam. En dat ze zoveel mogelijk Surinamers had betrokken bij het maken van de film.
De dilemma’s van deze drie jonge mensen kon je horen in hun stemmen: de rivier of WIFI? Het persoonlijke verhaal van hen is zo intiem en eerlijk. Doorgaans wordt er narratief door een volwassene verteld. Nu zijn ze zelf aan het woord, met hun bijna ‘schattige’ maar (zeker voor een tiener) serieuze ‘issues’: Nederlands praten of Saramaccaans?
Een juf die hun prestaties prijst in de klas, maar toch constant waarschuwde dat ze hen ‘later’ niet wil tegenkomen in de stad met een dikke buik of als gouddelver. Het leven van en naar school van de drie pubers is op de seconde gefilmd, hun voeten in het zand, de opwinding in hun stem bij het uitspreken van het woord ‘stad’ en de constante reprimandes van het mannelijk schoolhoofd in het bijzijn van de ouders, allen moeders. Er is een beetje gêne om de juiste uitspaak van het Nederlands. ‘Mijn droom is om een dokter te worden.’
De natuurbeelden in de film zijn schitterend, evenals de details van het -stroopijsjes maken- en voor SRD 2 verkopen. Het mobieltje speelt een belangrijke rol in het leven van Yoseva en voor Maticha is muziek belangrijk. Kenny is linkshandig maar de beste in de klas. Hij gaat met zijn vader het bos in om te leren jagen. Hij krijgt een jachtgeweer in handen en ik als kijker focus mij constant op zijn linkerhand. (Men zegt dat mensen die linkshandig zijn intelligent zijn…) Kenny wil graag naar de stad om er te studeren: hij belt ongeduldig zijn zus om te vragen of ze hem al ingeschreven heeft. Hij kan niet wachten om naar de stad te verhuizen.
Eigenzinnigheid is wat die drie jonge mensen met elkaar gemeen hebben. Aandoenlijk! Yoseva vindt jongens leuk en dat zegt ze stellig met die ondeugende oogjes van haar. Ik genoot van die onschuldige eerlijkheid van de tieners.
Er gaat nog meer moois langs. De Banambalessen voor de toeristen, de muziekjes, het riet, de fraaie pangi’s, het water van de soela’s, slangen die uit vrees voor een vloek over de familie met rust worden gelaten, de vlechtkunst van het kroeze haar. Ook en de stem van Typhoon die het verhaal van de kankantri en ‘Kinderen van Mavungu’ aan elkaar rijgt. Ik kan nog zo doorgaan, allen zintuiglijke impressies die de stadsmens laten piepen in het leven van de jonge binnenlandbewoner. Ik ga toch even door. De wasi voor voorspoed in de stad, de instagram memes, de schuddende billen van de meisjes, en een derde poging van Kenny die het eindelijk lukte om raak te schieten met zijn linkerhand. De overwinning was een kleine vogel die niet lang daarna opgeschept wordt op een bord. Matischa heeft geen moeder meer omdat die stierf. Ze was vaker ziek. Haar tante nam de zorg over. De intimiteit tussen Matisha en haar tante wanneer die het haar vlocht was bijna voelbaar via het scherm. Ik heb lang niet zoiets vertederend gezien.
Community theater wordt als voorlichting medium gebruikt in Pikin Slee om te praten over zaken als menstruatie en andere culturele waarden en normen. Gewoon mooi. ‘Je moet eerste eentje missen om raak te schieten,’ zei Kenny’s oom. Laten we vaker mis schieten, maar wel deze films produceren. Ze geven zoveel inkijk in zoveel.
‘Kinderen van Mavungu: raak geschoten!
Ruth San A Jong
